Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 02/2021

Określenie kraju wytwarzania produktu, realizowane najczęściej poprzez formułę „Made in”, jest istotnym kryterium decyzji o jego zakupie. Dlatego stanowi ono informację, której udostępnienie konsumentowi jest niezbędne dla zapewnienia mu ochrony na rynku. Prawo unijne wychodzi z takiego założenia w perspektywie swoich ogólnych dezyderatów. Jednak na płaszczyźnie obowiązującego prawa nie potrafiło dotąd ustanowić jasnego, dokładnego ani powszechnie wiążącego wymogu ujawnienia pochodzenia produktu. Niedostatek w tym względzie, choć w mniejszym stopniu, dotyczy nawet żywności. Podanie informacji o pochodzeniu pozostałych produktów jest zaś, poza nielicznymi wyjątkami, niemal zupełnie dowolne, w tym co do jego sposobu. Ponadto przedsiębiorcy liczący się z dodatkowym istotnym czynnikiem w tej materii, którym jest ogólny zakaz wprowadzania w błąd konsumentów, pozostają w tym stanie prawnym w niepewności co do legalności zastosowanego określenia pochodzenia oferowanych przez nich towarów.

Problematyka wyczerpania praw autorskich była wielokrotnie bezpośrednio lub pośrednio przedmiotem orzecznictwa sądów krajowych i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W związku ze zmianami, jakie zachodzą na rynkach cyfrowych, celem artykułu jest dokonanie oceny prawnej rozporządzalności kluczami cyfrowymi do gier komputerowych z uwzględnieniem w szczególności problematyki wyczerpania praw autorskich oraz rozważenie zagadnienia, czy wymaga ona zmiany podejścia. Artykuł porusza również kwestie prawne dotyczące regulacji antymonopolowych, geoblokowania i odpowiedzialności platform dystrybucji cyfrowej.

Przedmiotem pierwszej części niniejszego artykułu jest problematyka dotycząca roszczenia kondykcyjnego banków o zwrot kosztów z tytułu bezumownego korzystania przez kredytobiorców z kapitału pieniężnego udostępnionego przez banki w przypadku stwierdzenia nieważności (ex tunc) umowy kredytu. Celem artykułu jest wykazanie — na podstawie analizy dotychczasowego dorobku judykatury — że w przypadku stwierdzenia nieważności ex tunc umowy kredytu bankowi w ramach jego kondykcji należny jest zwrot kosztów z tytułu bezumownego korzystania przez kredytobiorcę z kapitału. Takie ujęcie tematu jest wynikiem tego, że będący przedmiotem niniejszego opracowania problem powstał na gruncie orzecznictwa sądowego (został on niejako „zainicjowany” wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20.02.2020 r.; sygnatura: I ACa 635/19) i jest problemem stricte praktycznym. W niniejszym artykule omówiono powstałe wątpliwości, a także zaproponowano konkretne rozwiązania.

Artykuł dotyczy wpływu korekty z tytułu wierzytelności nieuregulowanych na sposób rejestrowania przychodów i kosztów z działalności gospodarczej. Przedmiotem analiz podjętych w pracy jest więc korekta z tytułu wierzytelności nieuregulowanych unormowana w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że korekta z tytułu wierzytelności nieuregulowanych zmienia sposób kwalifikowania przychodów i kosztów z działalności gospodarczej. Obiektywną trudnością badawczą jest ocena momentu, w którym powstaje uprawnienie lub obowiązek dokonania korekty. Ocenie poddano zatem spójność przepisów regulujących stosunki prawne w przedmiocie korekty z tytułu wierzytelności nieuregulowanych w podatkach dochodowych.

Pozycja sygnalisty w polskim porządku prawnym

A whistleblower — "a person blowing a whistle" — the Polish language lacks a word to precisely express the meaning of that term. Procedures signaling irregularities are part of the organizational culture and have been known in the world for a long time. The activity of international organizations (UN, Council of Europe and European Union) in the process of creating regulations regarding whistleblower protection has also been witnessed for some time. Unfortunately, the Polish legislator has not taken effective measures yet to regulate the position of whistleblowers. The current legislation in this area is sectoral, very selective and limited, resulting in little activity in reporting irregularities. The main objective of this article is to determine the status of whistleblowers in the Polish legal order in the context of provisions of the Directive (EU) 2019/1937, under which Member States are obliged to implement its provisions into their legal orders until 17 December 2023. Selected acts of the Polish law and draft laws that contain regulations on the status of whistleblowers are discussed. In the background of the considerations, the Author also points to selected acts of international law and European Union law.

Sygnalista, demaskator, informator, whistleblower — „osoba dmuchająca w gwizdek” — w języku polskim brakuje określenia oddającego precyzyjnie znaczenie tego terminu. Procedury sygnalizujące o nieprawidłowościach stanowią część kultury organizacji i na świecie znane są od dawna. Ważnym czynnikiem w procesie tworzenia regulacji dotyczących ochrony sygnalistów była i jest aktywność organizacji międzynarodowych (ONZ, Rada Europy i Unia Europejska). Niestety, polski ustawodawca nie podjął dotychczas skutecznych działań w celu uregulowania pozycji sygnalistów. Obecnie obowiązujące przepisy prawne w tej materii są sektorowe, bardzo wybiórcze i ograniczone, co w konsekwencji powoduje małą aktywność w zakresie informowania o nieprawidłowościach. Głównym celem niniejszego artykułu jest określenie statusu sygnalistów w polskim porządku prawnym w kontekście regulacji Dyrektywy 2019/1937, na mocy której państwa członkowskie mają czas na wdrożenie jej postanowień najpóźniej do 17.12.2023 r. Omówione zostały wybrane akty prawa polskiego oraz projekty ustaw, które implikują regulacje dotyczące statusu sygnalistów. W tle rozważań autorka wskazuje również na wybrane akty prawa międzynarodowego i europejskiego.

W ostatnim czasie prawodawca, nowelizując ustawę z 15.09.2000 r. — Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2019 r., poz. 505 ze zm.), wprowadził nowy, nieznany dotąd typ spółki kapitałowej — prostą spółkę akcyjną. Przy jej regulacji m.in. zrezygnowano z formy dokumentu w odniesieniu do akcji oraz przewidziano digitalizację ewidencjonowania akcji (w tym ich obrotu) w rejestrze akcjonariuszy. Prowadzenie rejestru prostej spółki akcyjnej umożliwiono także notariuszom oraz wprowadzono zasadę konstytutywności dokonywanych w nim wpisów. Nowych rozwiązań w tym zakresie nie można jednak uznać za sprzyjające bezpieczeństwu obrotu. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na zasadnicze wątpliwości, które budzi nowa regulacja, w szczególności w aspekcie jej oddziaływania na działalność notariuszy dokonujących czynności związanych z prowadzeniem rejestrów akcjonariuszy prostych spółek akcyjnych.

Niniejszy artykuł został poświęcony konferencji naukowej „Sto lat polskiego prawa handlowego” oraz uroczystości wręczenia Profesorowi dr. hab. Andrzejowi Kidybie księgi jubileuszowej, która została przygotowana z okazji 40-lecia jego pracy naukowej. Uroczystość była podzielona na dwie części: część konferencyjną, merytoryczną oraz na obchody jubileuszu. W trakcie konferencji referaty wygłosili: prof. dr hab. dr h. c. Józef Frąckowiak (Uniwersytet Wrocławski) — „Miejsce prawa handlowego w systemie prawa i metody jego realizacji”, prof. dr hab. Wojciech Popiołek (Uniwersytet Śląski w Katowicach) — „Spółki prawa handlowego, czyli spółki prawa, którego nie ma” oraz prof. dr hab. dr h. c. Bernd Oppermann (Dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Leibnitza w Hanowerze) — „Wyzwania prawa handlowego w ujęciu porównawczym”. Ceremonię obchodów jubileuszu rozpoczęła laudacja na cześć prof. dr. hab. Andrzeja Kidyby, którą wygłosił prof. dr hab. Wojciech Katner z Uniwersytetu Łódzkiego, przybliżając sylwetkę Jubilata. Wręczenia prof. dr. hab. Andrzejowi Kidybie księgi jubileuszowej pt. „Sto lat polskiego prawa handlowego” dokonali jej redaktorzy wraz z pracownikami Katedry Prawa Gospodarczego i Handlowego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Po wręczeniu księgi wystąpił sam Jubilat, który wygłosił mowę „Alfabet mój — trochę spowiedź — a nie testament mój”.